- زان معمولی (نِ مَ)
مهمترین و وافرترین اقسام خانوادۀ زان است که به فرانسه، فو و فایارد و فوتو است و در گیاه شناسی فاگوس سلفاتیکا نامیده میشود. این درخت زیبا در جنگلها و در نقاط سردسیر شبه جزیره اسکاندیناوی تا 59 درجه از عرض شمالی بوفور یافت میشود. و همچنین در همه مناطق معتدل اروپا (تا کنار مدیترانه) ، ارمنیه و آسیای صغیر و غیر آن. بلندی این درخت بطور متوسط 20 متر است و گاه نیز به 40 متر میرسد. بالای این درخت سخت انبوه است و سایه ای بزرگ تشکیل میدهد و از این رو جز اندکی نبات در سایۀ آن نمیروید. شاخهای آن افقی و بسیار مستقیم و پوشیده از یک پوست صیقلی سنجابی رنگ (کبود) روشن است و برگهای آن بیضی شکل، نوک تیزو دارای دمی کوتاه میباشد. میوۀ این نوع از زان که از بهترین دانه های روغنی است و بفرانسه فن نامیده میشود مثلث و بطول 15 میلیمتر است. در ضخامت شبیه فندق است و برای همه حیوانات غذائی بسیار لذیذ است و روغن دانه های آن که بطریقه ای خاص گرفته میشود بسیار نیکو و قابل طبخ است و فراوان تر از روغن زیتون است. آتش چوب این نوع از درخت زان دارای حرارتی بیش از حرارت چوب بلوط است و بگفتۀهرتیک اگر درجۀ حرارت چوب بلوط را 1497 فرض کنیم آتش چوب زان دارای 1540 درجه حرارت است. چوب زان را هرچند بخاطر انقباض و خشکی که دارد در ساختمانها نمیتوان بکار برد ولی برای ساختن کشتی و کلیۀ وسائل چوبی که باید در آب قرار گیرد و همچنین برای ساختن چوب تفنگ بکار میرود. (از دائره المعارف بستانی، زان). ورجوع به آن کتاب در ذیل کلمه بلوط و همچنین رجوع به الموسوعه العربیه و گیاهان شمال تألیف دکتر احمد پارسا ج 2 ص 225 شود و نیز رجوع به آلش و زان شود